verzet en illegaliteit

In de Tweede Wereldoorlog hebben vele Nederlanders gekozen voor verzet tegen de
Duitse bezetters. Daarvoor werden illegale organisaties opgericht om met anderen
activiteiten te ontplooien. Een voorbeeld was het uitgeven en verspreiden van
verzetsbladen waarin nieuws werd opgenomen waarvoor geen plaats was in kranten die
door de bezetters werden toegestaan. Zo was ook in Haarlem een groep actief die Je
Maintiendrai verspreidde. Mensen die daarbij betrokken waren liepen het risico opgepakt
te worden door de Nederlandse en Duitse politie. Hier volgt het verslag van mijn
onderzoek. Willem Kaptijn was een van de gearresteerde groepsleden. Mijn interesse
voor dit onderzoek is gewekt door de herinneringen van zijn oudste dochter en
kleindochter, die een maand voor zijn overlijden is geboren in zijn huis.

Verzet in Haarlem van 1940-1945 door OD en Je Maintiendrai

Willem Kaptijn

Willem Kaptijn

Opbouw verhaal Kaptijn


Oorspronkelijk was het mijn doel geen chronologisch verhaal te schrijven. Soms kan het verhelderend zijn om een andere weg te kiezen voor een alternatieve opbouw voor een reconstructie van het verleden. Elke onderzoeker heeft bronnen nodig voor zijn verhaal. De lezers zullen niet verrast zijn dat er zo weinig is vastgelegd over verzetshandelingen in de oorlog. Het vastleggen van informatie was wel het laatste dat een verzetsstrijder zou doen voor zijn eigen veiligheid en die van anderen.
Uit de mondelinge inlichtingen uit de familie bleek dat er weinig bekend is over de rol van Kaptijn in de oorlog. Over dit onderwerp is na een poging een speurtocht te beschrijven toch gekozen voor een chronologisch en logisch verhaal. Er waren vele verzetsstrijders waarover weinig is geschreven omdat er zoveel onbekend is wegens het ontbreken van geschreven bronnen. De zoektocht in Haarlem leverde bijv. weinig bijzonderheden op over zijn dagen bij de politie aldaar omdat weinig is vastgelegd of bewaard is gebleven. Omdat er weinig over de verzetslieden is Haarlem is bewaard is er ook nauwelijks over gepubliceerd. Dat geldt ook voor de informatie over degenen die na de oorlog zijn veroordeeld. Eveneens werden in Groningen of Vught belangwekkende gegevens over zijn behandeling niet vastgelegd. Dan is het zaak om voorbeelden te beschrijven van bijzonderheden die wel zijn vastgelegd, hoewel onvolledig.
Voor de leesbaarheid is een logisch verhaal beter te volgen dan een verhaal van de zoektocht in de archieven en de betekenis van de gevonden documenten. Ook op deze wijze kan men zien hoe een verhaal waarover weinig bekend is ingevuld kan worden door stukken uit het verleden die verspreid zijn over meer plaatsen. Dit levert een spannend verhaal op dat andere belangstellenden kan motiveren ook onderzoek te doen naar andere onbekende verzetslieden. Dan blijkt dat er wel degelijk een verhaal geschreven kan worden op basis van enkele beperkte bronnen over de verzetsman Kaptijn. Dit kan een voorbeeld zijn en een gezicht geven aan een van de vele verzetstrijders in WOII.